Խարանը դրոշմ է, որը հասարակությունը դնում է մարդու վրա: Դա նախապաշարմունք է այն ամենի մասին, ինչից մարդիկ անտեղյակ են և վախենում են իմանալ, առավել ևս՝ բարձրաձայն խոսել: Տուբերկուլոզի (պալարախտի) և նման հիվանդությունների դեպքում նույնպես, հասարակության շրջանում հիվանդները ենթարկվում են խարանի՝ այսինքն ընկնում են կարծրատիպերի և ապատեղեկատվության սարդոստայնը, ստանում որոշակի՝ ոչ դրական կամ արտառոց վերաբերմունք, որը ձևավորվել է հասարակության անտեղյակության պատճառով։ 

Պետք է հիշել որ, 

• Խարանը ծնվում է վախից: Շատ դեպքերում մարդիկ թերինֆորմացված են թե ի՞նչ է տուբերկուլոզը, թե որոնք են վարակվելու նախադրյալները և այլն։ Մի՛ զլացիր և ինֆորմացվիր հիվանդության մասին։ 

• Փոխանցել միայն հավաստի տեղեկատվություն: Նախքան հիվանդի կամ մեկ այլ մարդու հետ հիվանդության մասին խոսելը, քննարկելը՝ համոզվե՛ք, որ ունեցած ինֆորմացիան հավաստի է, այսինքն կարդացել եք մասնագիտական հարթակից կամ լսել եք նեղ մասնագիտական կրթություն ունեցող բժշկից։ 

• Կարևոր է ոչնչացնել խարանը: Փորձեք իրավիճակին մոտենալ հիվանդի կամ նրա բարեկամների տեսակետից։ Հասարակությունից օտարումը խարանի ամենաարտահայտիչ ազդեցություններից է, որը թերինֆորմացված հասարակությունում փակ/բաց տուբերկուլոզ ունեցող կամ բուժված մարդկանց առօրյա կյանքը դարձնում է խրթին։ 

Տուբերկուլոզով հիվանդ անձանց ԻՐԱՎՈՒՆՔՆ Է՝

• Լսել մեկ այլ հմուտ բժշկի կարծիք
• Ստացիոնարում ունենալ նորմալ պայմաններ
• Պահպանել արժանապատվությունը
• Պահպանել իր իրավունքները հասարակության/գործատուի անարդար վերաբերմունքից

Առօրյա կյանք վերադառնալու փուլերը.

• Հիվանդության ավարտ էյֆորիայով
• Էյֆորիայի ավարտ
• Հոգնածություն
• Կյանքում «ներառվելու» անհնարինության զգացում
• Խորհուրդներ լսելու ժամանակը 

Կարևոր է՝

• Ապրած փորձը պատմել և «մարսել»:
• Չհանձնվել
• Հիշել, որ մեղավոր չեք, որ հիվանդ եք եղել. մի՛ վախեցեք այդ մասին բարձրաձայնել

Ընտանիքի և մտերիմների հետ փոխհարաբերությունները

Արժե հիշել, որ հարազատները երբեմն ավելի վախեցած են, քան մենք:

ՄՏԵՐԻՄՆԵՐԻՆ  ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ  ՏԵՂԵԿԱՑՆԵԼՆ ԱՆՊԱՅՄԱՆ Է։ 

Ինչու՞

Գաղտնի պահել՝ նշանակում է վտանգել հարազատներիդ և ընկերներիդ առողջությունը։ 

• Գաղտնի պահել՝ նշանակում է վտանգել սեփական առողջությունդ։ 

Հավանականությունը մեծ է, որ դու հիվանդացել ես, որովհետև քեզ շրջապատողներից մեկն է հիվանդ եղել և չի իմացել այդ մասին: Դու կառողջանաս ու կարող ես կրկին վարակվել: 

• Գաղտնի պահել՝ նշանակում է վտանգել ամբողջ հասարակության առողջությունը։ Քիչ մարդ գիտի, որ տուբերկուլոզը հիվանդություն է, որը դեռևս չի հաղթահարվել: Դու կօգնես քո հարազատներին՝ պատմելով հիվանդության մասին: 

• Իսկական ընկերներդ երես չեն դարձնի։ Նրանք կարող են շոկի ենթարկվել, նրանց պետք կլինի ժամանակ, ամեն ինչ հասկանալու համար, բայց նրանք կվերադառնան: Եթե ընկերներդ ունեն փոքր երեխաներ, ապա իրենց ապահովության համար բացատրիր իրավիճակը հեռախոսով: Նրանք կարող են աջակցություն ցուցաբերել նաև հեռվից: 

• Պատրաստ եղիր, որ մտերիմներդ չեն կարողանա հասկանալ քեզ հիվանդության շրջանում։ Նրանք նմանատիպ փորձ չեն ունեցել: Նրանցից անհնարինը մի՛ պահանջիր: Ամենալավ տարբերակը ուղիղ ասելն է, թե կոնկրետ ինչ աջակցություն է քեզ պետք: 

Մեղքի զգացում

Դու հիմա ապրում ես քո կյանքի մի բարդ շրջան, ինչը պայմանավորված է երկարատև և ծանր բուժմամբ: Քո հիվանդության առկայության մասին դու երկար ժամանակ կարող էիր նույնիսկ կասկածներ չունենալ, չարժե մեղադրել ինքդ քեզ այն բանի համար, որ շրջապատող մարդկանց վտանգի ես ենթարկել: 

Տարածքի մշակումը

Տան համար. ՏՄԲ վերացման ամենաարդյունավետ միջոցառումը տարածքի օդափոխությունն է: Սենյակները օդափոխել պետք է և կարելի է հնարավորինս հաճախ: 

Պալարախտի պատմություն: ՏԲ-ը բացահայտվել է դեռևս փարավոնների մոտ: Երկար ժամանակ տուբերկուլոզը մարդկանց մահվան հիմնական պատճառն էր, դրա համար այն անվանում էին «սպիտակ ժանտախտ»: Մի քանի հազար տարի մարդկությունը գլուխ էր կոտրում այն հարցի շուրջ, թե ինչն է  առաջացնում այս հիվանդությունը և ինչպես այն կանգնեցնել: 

Այսպիսով, 1882թ. մարտի 24-ին, Ռոբերտ Կոխը հայտարարեց, որ հարյուրավոր փորձերից հետո հայտնաբերել է բակտերիա-ցուպիկը: Եվ ապացուցեց, որ հենց դա է հարուցում տուբերկուլոզ հիվանդությունը: Միկոբակտերիան պետք է օրգանիզմ ներթափանցի օդի միջոցով: Վարակվել դեռ չի  նշանակում հիվանդանալ: Բակտերիան կարող է ապրել օրգանիզմում շատ տարիներ և որևէ կերպ չարտահայտվել, որովհետև ընդհանուր առմամբ մենք ունենք ուժեղ իմունային համակարգ: Բայց երբեմն մեր օրգանիզմը խափանվում է. ուժեղ սթրես, նյարդերը տեղի են տվել, վատ ենք սնվել, անկանոն ենք քնել, կլիման ենք փոփոխել, ՄԻԱՎ են հայտնաբերել կամ էլ ունեք այնպիսի հիվանդություն, որի դեպքում ընդունում եք  դիմադրողականությունը թուլացնող դեղորայք: 

Կաևոր  է հասկանալ այն, որ սա կարող է պատահել բոլորի հետ: 

Փռշտալուց և հազալուց նա օդ է արտազատում մանր մասնիկներով և Կոխի ցուպիկով կախույթ (աէրոզոլ): Այն երկար պահպանվում է օդի մեջ: Դրա համար չօդափոխված տարածքում մեկ այլ մարդ կարող է շնչել այդ օդը: